Premenstrüel Disforik Bozukluk (PMDD) kadınlarda adet döngüsü öncesinde ortaya çıkan ciddi bir duygusal ve davranışsal bozukluktur. Belirtiler arasında duygusal labiliteler, huzursuzluk, kararsızlık, öfke, endişe, depresyon, uyku bozuklukları, duygusal yorgunluk, fiziksel belirtiler, yeme bozuklukları, cinsel isteksizlik gibi davranışlar yer alır. PMDD, premenstruel sendromun (PMS) daha ciddi bir formudur ve genellikle PMS’den farklı olarak, hayat kalitesini ciddi şekilde etkiler. Tedavi seçenekleri arasında ilaçlar, psikoterapi veya aile danışmanlığı gibi yöntemler yer alır.
Premenstrüel disforik bozukluğun belirtileri
Premenstrüel Disforik Bozukluk (PMDD) belirtileri genellikle adet döngüsünün luteal fazında, yani ovulasyon sonrası adet döneminden önce ortaya çıkar. Belirtiler arasında:
- Öfke, ağlama, huzursuzluk, endişe, karamsarlık,
- Duygusal yorgunluk, üzüntü, umutsuzluk, kendine güven eksikliği,
- Uykuya dalmakta zorluk, uykuya dalma ya da uyku düzensizliği,
- Ağrılar, sızlık, şişkinlik, kilo artışı, yorgunluk,
- İştah artışı ya da azalması, yeme isteği,
- Cinsel isteksizlik.
Belirtiler genellikle adet döngüsünün sonunda azalır ve adet dönemi başladığında tamamen kaybolur. PMDD belirtileri, PMS belirtilerinden daha ciddi ve hayat kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir.
Premenstrüel disforik bozukluğun nedenleri
Premenstrüel Disforik Bozukluk (PMDD) nedenleri tam olarak bilinmemektedir ancak bazı teoriler bulunmaktadır.
- Adet döngüsü sırasında hormon düzeylerinde değişimler yaşanır. Özellikle estrogen ve progesteron hormonlarının düzeylerinde değişimler yaşanır. Bu değişimler PMDD belirtilerinin ortaya çıkmasına neden olabilir.
- Sinir sistemi, hormonlarla iletişim içinde çalışır. Adet döngüsü sırasında hormon düzeylerinde değişimler oluştuğunda sinir sistemi de etkilenebilir. Bu nedenle, sinir sistemi bozuklukları PMDD belirtilerinin oluşmasına neden olabilir.
- PMDD, genetik faktörlerle de ilişkili olabilir. Çalışmalar, PMDD olan kadınların ailelerinde PMS veya PMDD gibi duygusal bozuklukların daha yaygın olduğunu göstermiştir.
- Yüksek düzeyde stres PMDD belirtilerinin oluşmasına neden olabilir.
- Beslenmede yapılan araştırmalar PMDD belirtilerinin beslenme ile ilişkili olabileceğini göstermektedir. Özellikle yüksek miktarda tuz, kahve, alkol, şekerli gıdalar tüketimi PMDD belirtilerini arttırabilir.
PMDD nedenleri için bu teoriler arasında birkaç faktörün birlikte etkili olabileceği düşünülmektedir. Her kişinin belirtileri ve nedenleri farklı olabilir.
Premenstrüel disforik bozukluğun teşhisi
Premenstrüel Disforik Bozukluk (PMDD) teşhisi, belirtilerin görülmesi ve diğer möglic bozuklukların dışlanması ile yapılır. Teşhis için aşağıdaki adımlar takip edilir:
- PMDD belirtilerinin ne zaman ve ne şekilde ortaya çıktığı, ne kadar sürdüğü ve hangi belirtilerin var olduğu gibi sorular sorulur.
- Fizik muayene, PMDD belirtilerinin diğer bozukluklardan ayrılmasını sağlamak için yapılır.
- PMDD teşhisi için, DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) kriterlerine göre belirtilerin kriterleri karşılaması gerekir.
- PMDD teşhisi için laboratuar testleri yapılmaz ancak belirtilerin daha iyi anlaşılması için hormon düzeyleri ölçülebilir.
PMDD teşhisi konulması, genellikle bir psikiyatrist ya da bir psikolog tarafından yapılır. Ancak, bir jinekolog ya da bir genel doktor da PMDD belirtilerini tanıyabilir ve tedavi için doğru yönlendirmeler yapabilir.
Premenstrüel disforik bozukluğun tedavi yolları
Premenstrüel Disforik Bozukluk (PMDD) tedavisinde birçok yöntem kullanılabilir ve tedavi seçimi kişinin belirtilerine ve ihtiyaçlarına göre değişebilir. Aşağıdaki tedavi yöntemleri PMDD için kullanılabilir:
Psikolojik tedavi
Terapi veya konuşma terapisi PMDD belirtilerini azaltmak için kullanılabilir. Özellikle kognitif davranış terapisi (CBT) veya psikodinamik terapi PMDD için etkili olabilir.
Medikal tedavi
Medikal tedavi, PMDD belirtilerini azaltmak için kullanılabilir. Özellikle antidepresanlar, sıklıkla kullanılan ilaçlar arasında yer almaktadır.
Hormon tedavisi
Hormon tedavisi, PMDD belirtilerini azaltmak için kullanılabilir. Özellikle oral kontraseptif ilaçlar (OKI) PMDD için etkili olabilir.
Diğer tedavi yöntemleri
PMDD belirtilerini azaltmak için diğer tedavi yöntemleri de kullanılabilir. Örneğin, uyku, beslenme, egzersiz, yoga, meditasyon gibi yöntemler PMDD için etkili olabilir.
Tedavi seçimi kişinin belirtilerine ve ihtiyaçlarına göre değişebilir. Örneğin, bir kişi için medikal tedavi etkili olabilirken diğer bir kişi için psikolojik tedavi daha etkili olabilir. Tedavi yöntemleri arasında kombinasyonlar da kullanılabilir. Tedavi süreci, kişinin belirtileri ve ihtiyaçları değiştiğinde değişebilir.