Paternalizm, bir kişinin veya bir kurumun, bir başkasının kararlarını veya eylemlerini yerine getirmek için onların yerine hareket etmelerine izin vermeyen veya onların haklarını sınırlamakta olan bir davranıştır. Bu tür bir davranış, kişinin ya da kurumun, diğer kişinin ya da kişilerin iyiye olduğuna inandığını düşündüğü şeyleri yapmasına izin vermeyebilir. Paternalizm, genellikle insanların özgürlüklerini veya özgür iradelerini sınırlamakta veya kısıtlamaktadır.
Paternalizm, bir kişinin başka bir kişinin karar verme yetkisini kontrol altına almasıdır. Bu kontrol, genellikle kişinin kendi kararlarını vermesi için gerekli olan toplumsal, ekonomik, kültürel veya öznel yetenekleri geliştirmesi için uygun olmayan veya zorlaştırılan koşullar olarak tanımlanır. Paternalizmin, özellikle toplumsal çıkar veya özgürlüklerin kısıtlanmasına neden olan bir özellik olması nedeniyle genellikle eleştirilmektedir.
Paternalizm genellikle sağlık, güvenlik veya sosyal fayda gibi konularda kullanılır. Örneğin, bir ülkede sigara içmek yasak olabilir çünkü sağlık riskleri nedeniyle. Aynı şekilde, genellikle çocukların veya zayıf grupların korunması için de kullanılabilir. Ancak, paternalizm aynı zamanda insanların özgürlüklerini veya özgür iradelerini kısıtlamakta veya sınırlamaktadır. Örneğin, bir kişinin kendine zarar vermesine izin verilmemesi veya bir kurumun bir kişinin seçimlerine müdahale etmesi gibi.
Paternalizm birçok farklı formda ortaya çıkabilir ve genellikle kişinin ya da kurumun niyetine veya amacına göre değerlendirilir. Ancak, paternalizmin insanların özgürlüklerini veya özgür iradelerini kısıtlamakta veya sınırlamakta olduğu düşünülürse, genellikle negatif bir şey olarak görülür.
Felsefede paternalizm
Felsefede paternalizm, kişinin, çoğunlukla kendi kendine karar verme yeteneğinin olmaması durumunda, başkalarının karar verme yetkisi altında olması olarak tanımlanır. Bu kavram, çoğunlukla kamu hizmetlerinde veya medikal hizmetlerde kullanılır. Felsefede, paternalizm, genellikle insanların özgürlüklerini kısıtlamak amacıyla uygulanmaz. Bununla birlikte, kişinin kendi kendine karar verme yeteneğinin olmadığı durumlarda, başkalarının karar verme yetkisi altına alınmasının uygun olup olmadığının tartışıldığı da olmuştur.
Bu anlayışa göre devletin veya idarecisi, altındakilerin yönlendirilmesi ve kontrol altına alınması gereken kişilerdir. Paternalizm, devletin veya idarecinin çoğunlukla daha bilgili ve daha güçlü olduğu kabul edilir. Paternalizm anlayışının kökeni, özellikle toplumdaki düzeni sağlamak amacıyla “babanın evinde” uygulanan düzeni akılda tutmaktadır.