Mandela Etkisi, bir kişi veya insan topluluğunun, hatırlaması gereken bir olay veya gerçeklikle ilgili hatırlayışlarının, resmi kaynaklar veya arşivlerle uyumsuz olduğu durumu ifade eder. İsim, Nelson Mandela’nın ölümüyle ilgili hatırlayışlardaki farklılıkların örnek olarak verildiği bir fenomenle ilişkilendirilmiştir. Örneğin, bazı insanlar Nelson Mandela’nın 1980’lerde hapisten çıkıp Güney Afrika Cumhuriyeti’nin başkanı olduğunu hatırlarken, gerçekte Mandela, 1990’larda hapisten çıkmış ve 1994 yılında başkan seçilmiştir. Mandela Etkisi, kolektif hafıza yanılgısı veya yanlış hatırlama olarak açıklanmıştır.
Mandela Etkisi” bir fenomen olarak, büyük bir kitlenin gerçekte olmamış bir olayı gerçekleşmiş gibi hatırlamasını ifade eden bir kavramdır. Mandela etkisinin anlaşılabilmesi için kökenini bilmek önemlidir. Bu makale, Mandela etkisinin ne olduğunu açıklar ve bu ilginç algıyla ilgili açıklamalar içerir.
Mandela etkisinin kökenleri
Mandela Etkisi terimi, 2009 yılında Fiona Broome tarafından bir web sitesinde ortaya atıldı ve hızla popülerlik kazandı. Broome, bir konferansta, diğer insanlarla paylaştığı bir anısında Güney Afrika’nın eski Cumhurbaşkanı Nelson Mandela’nın 1980’lerde hapishanede öldüğünü hatırladığını anlattı. Ancak gerçekte Nelson Mandela 1980’lerde hapishanede ölmedi ve aslında 2013 yılında öldü. Broome, diğer insanlarla bu hatırlama konusunu paylaştığında, aynı tarihle ilgili hatırlamalarının tek olmadığını keşfetti. Diğer insanlar da ölümünü, Mandela’nın dul eşinin yaptığı bir konuşmada duyduklarını hatırlıyorlardı.
Broome, bu kadar büyük bir insan grubunun aynı olayı hiç gerçekleşmediği bir şekilde bu kadar detaylı hatırlayabilmesine şaşırdı. Bir yayıncı tarafından cesaretlendirildiğinde, Mandela Etkisi adını verdiği ve benzer olayları tartışmak için bir web sitesi oluşturdu.
Mandela etkisine önemli örnekler
Nelson Mandela’nın hikayesi, grup hafızasındaki bu tür yanlışları açıklayan tek örnek değildir. Mandela Etkisi kavramı, Broome’un web sitesinin popüler hale gelmesiyle birlikte, insanlar sahte anılarını açıklamak için ortaya çıkan diğer gruplarla da birlikte ilerlemiştir.
VIII. Henry’nin hindi bacağı yediği resim
Birçok insan, VIII. Henry’nin bir hindi bacağı yiyen bir resmi olduğunu hatırlar, ancak gerçekte böyle bir resim hiç var olmadı. Yine de, benzer karikatürler bu hafızayı desteklemek için ortaya çıkmıştır.
Oscar Mayer
Ünlü sosisli sandviç markası Oscar Mayer weiners’ın yazımıyla ilgili bazı tartışmalar mevcuttur. Bazı insanlar markanın “Mayer” (doğru yazım) yerine “Meyer” olarak hatırladığını iddia etmektedirler.
Yeni Zelanda’nın yeri
Avustralya ile Yeni Zelanda’nın konumu hakkında, haritaya baktığımızda ülkenin güneydoğusunda olduğunu görürüz. Ancak birçok insan, Yeni Zelanda’nın güneydoğu yerine kuzeydoğuda olduğunu hatırladıklarını iddia eden bir topluluk bulunmaktadır.
Shazaam
Mandela Etkisi’nin en ünlü örneklerinden biri, 1990’ların başlarında oyuncu/komedyen Sinbad’ın başrolünde olduğu “Shazaam” adlı bir filmin kolektif hafızasıdır. Aslında, böyle bir film hiç yapılmamıştır, ancak bu durumu açıklayabilecek bazı tesadüfler vardır, bu da birçok insanın zihninde nasıl oluştuğunu (veya hatırlandığını) gösterir.
Mandela etkisiyle ilgili gerçekler
Mandela Etkisi Nedir? Mandela etkisinin temelinde, kuantum fiziğine dayanan bir teori yatar ve olayların bir zaman çizelgesi yerine kişinin zaman çizelgesiyle karışarak alternatif gerçekliklerin veya evrenin hareketiyle ilgilidir. Bu teoriye göre, zaman çizelgesi değiştikçe farklı gerçeklikler arasında geçiş yapan insan gruplarında aynı anılara sahip olması beklenir.
Yanlış anılar
Mandela etkisiyle ilgili daha olası bir açıklama yanlış anıları içerir. Yanlış anılar terimine geçmeden önce, Mandela etkisinin bir örneğini iyice incelemek hafızanın nasıl hatalı olabileceğini anlamada yardımcı olabilir. Kimdir Alexander Hamilton? Amerikanların çoğu okulda Alexander Hamilton’un Amerika Birleşik Devletleri’nin kurucu babası olduğunu, ancak başkan olmadığını öğrenir. Ancak Amerikan başkanları hakkında sorulduğunda, birçok insan yanlışlıkla Hamilton’un bir başkan olduğuna inanır. Bu, basit bir sinirbilim açıklamasına dayanır: Alexander Hamilton için bellek, Başkanların anılarının saklandığı bir bölgede kodlanır. Bellek izi depolama araçlarına engram denir ve benzer belleklerin birbirleriyle ilişkilendirildiği bir şemaya sahiptir. İnsanlar Hamilton’u hatırlamaya çalıştıklarında, bu nöronları birbirine yakın bir şekilde bağlar ve aynı zamanda başkanların anılarını da getirir. (Bu basitleştirilmiş bir açıklama olsa da, genel süreci göstermektedir.) Anılar mükemmel bir şekilde hatırlanmak yerine, hatırlanırken zamanla yanlışlıkla etkilenebilirler. Bu şekilde, bellek güvenilir veya yanılmaz değildir.
Bellek ile ilgili kavramlar
Bu durum, alternatif gerçeklikler yerine bellek ile ilgili sorunların Mandela etkisini açıklayabileceği olasılığını ortaya çıkarır. Aslında, bu fenomenin açıklanmasında rol oynayabilecek çeşitli bellek ile ilgili alt konular vardır. İncelemeye değer birkaç olasılık şunlardır:
• Konfabülasyon: Konfabülasyon, beyin tarafından anıların eksik olan kısımlarını doldurmak için yapılan bir eylemi ifade eder. Bu, yalan söylemek anlamına gelmez, daha önce gerçekleşmemiş ayrıntıları hatırlamaktır. Konfabülasyon genellikle yaşla birlikte artma eğilimindedir.
• Geriye dönük bilgiler: Bir olaydan sonra öğrenilen bilgiler, olayın belleğini değiştirebilir. Bu, ayrıntılı bilgiler içerir ve görgü tanıklarının ifadelerinin neden güvenilmez olabileceğini açıklamaya yardımcı olur.
• Geri aktarma: Geri aktarma, bir olayı algılamayı etkileyen faktörleri tanımlar. Ayrıca önerme veya varsayım olarak da adlandırılan geri aktarma, bir kişinin ne kadar kısa olduğunu sormakla birlikte bir kişinin ne kadar uzun olduğunu hatırlama arasındaki farkı da içerir.
Sonuç olarak, anılar savunmasız bilgi parçalarıdır ve beyinde depolanırken zamanla değişebilirler. Anıların her zaman doğru olduğunu varsaymamıza rağmen, durum her zaman böyle değildir.