Gebelikten korunma ile ilgili en önemli ve bilindik yöntemleri sizler için bir araya getirdik, bu makalemizde aile planlaması ve gebelik önleyici yöntemler hakkında ayrıntılı bilgi edinebilirsiniz.
AİLE PLANLAMASI NEDİR?
Ailenin istediği zaman, istediği sayıda çocuk sahibi olmasıdır.
AİLE PLANLAMASININ AMACI NEDİR?
Çok ve sık gebelikten kaynaklanan olumsuzlukları ortadan kaldırmak. Anne ve çocuk sağlığını korumak. Özellikle istenmeyen gebeliklerin tehlikeli yollarla giderilmesini önlemektir. Doğurganlık çağındaki bireyleri üremeyle ilgili konularda bilgilendirmektir.
GEBELİĞİ ÖNLEYİCİ YÖNTEMLER
Gebeliği önleyici yöntemleri daha iyi anlamanız için iki kısıma aldık bunların detaylarını aşağıda bulabilirsiniz, etkili modern gebelik önleyici yöntemler ve etkisi sıınırlı olan gebelik önleyici yöntemler.
ETKİLİ (MODERN) YÖNTEMLER
- Gebeliği Önleyici Haplar
- Kondom(Kılıf, Prezervatif)
- RİA(Rahim İçi Araç)
- Enjeksiyonlar(İğne)
- Norplant
- Cerrahi Yöntemler
- Kadında Tüplerin Bağlanması
- Erkekte Kanalların Bağlanması
ETKİSİ SINIRLI YÖNTEMLER
- Takvim Yöntemi
- Geri Çekme
- Vaginal Yıkama
- Anne Sütüyle Korunma
ETKİLİ (MODERN) YÖNTEMLER
1- GEBELİĞİ ÖNLEYİCİ HAPLAR
- Hap kullanmaya Adet döneminin ilk günü başlanmalıdır. Her gün aynı saatte bir hap kullanılmalıdır. Kullanılmaya başladıktan sonra etkisini gösterene kadar ilk iki hafta ek bir yöntem kullanılmalıdır. Etkilidir. Kullanımı kolaydır. Adet kanamalarını düzenler. Kansızlığı azaltır. Adet öncesi gerginlikle ilgili şikâyetler azalır. Adetlerde kramp-ağrı azalır. Cinsel ilişkiyi etkilemez. Yumurtalıklarda kist oluşumunu azaltır. Dış gebeliği önler. Rahim ve yumurtalık kanseri riskini azaltır. Kemik erimesi riskini azaltır. Bırakıldığında doğurganlık geri döner. Etki ve yan etkileri çok iyi incelenmiştir.
- Meme kanseri şüphesi olanlar
- Nedeni bilinmeyen kanaması olanlar
- 35 ve daha yukarı yaşta olup sigara içenler
- Damar sertliği, damar tıkanıklığı, tansiyonu yüksek (150-100) ve felç öyküsü olanlar
- Şeker hastalığı olanlar
- Emzirenler vs. gibi problemi olan hastaların mutlaka hekim önerisi alması gerekir.
2- KONDOM
İlişki sırasında erkek cinsel organına takılan kılıftır. Erkek yumurtasının rahime girmesini engeller. Etkinliği %95-98’dir. Her ilişkide yeni bir kondom kullanılmalıdır. Erkeklik organına sertleştikten sonra ilişkiden önce takılmalıdır. Son kullanma tarihi geçmişse
kondom çabuk yırtılabilir dikkat edilmelidir. İlişki sonrası kondomda yırtılma olup olmadığı kontrol edilmeli eğer kaçak bir yer varsa mutlaka hekimle görüşülüp önlemi alınmalıdır(ertesi gün hapı gibi). Reçete ve tıbbi muayene gerekmez. Aile planlamasına erkeklerin de katılımını sağlar. Doğru ve uygun kullanıldığında etkinliği fazladır. Pahalı değildir, kolay bulunur. Sağlığa hiçbir zararı yoktur. Bulaşıcı hastalıklardan da korur.
3- RAHİM İÇİ ARAÇ (RİA)
Rahim içine yerleştirilen genellikle bakır yada hormon içeren küçük plastik bir cisimdir. Hastane ortamında temiz kosullarda hekim yada hemşire tarafından takılmalıdır. Güvenli ve etkilidir. Cinsel ilişkiden bağımsızdır. Emziren kadınlar için uygundur. Adet kanamasının ilk 5 gününde uygulanır. Yılda bir kez genel kontrolü yeterlidir.Çıkarıldıktan sonra doğurganlığın dönüşümünde gecikme olmaz. Adetleri aşırı ağrılı ve adet kanaması çok fazla olan kadınlar, rahminde veya diğer üreme organlarında iltihap bulunanlar, birden fazla cinsel eşi olanlar, kısa sürede yeniden çocuk sahibi olmak isteyenlerin vs. kullanması uygun değildir.
4- GEBELİĞİ ÖNLEYİCİ İĞNELER
Östrojen ve progestin hormonu içeren iğnelerdir.Ayda bir yapılır. İğneler adet kanamasının ilk 5 gününde yapılmalıdır. Emziren kadınlarda bebek 6 aylık olana kadar kullanım ertelenmelidir. Emzirmeyen kadınlarda 3-4 hafta içinde başlanabilir. Düşük sonrası hemen veya ilk 7 gün içinde uygulanabilir.
5- NORPLANT
Hormon içeren ince ve esnek kapsül olan NORPLANT uzun süre etkili ve geri dönüşlü koruyucu yöntemdir. Etkinliği yüksektir. 24 saatte etkisi başlar.
Kullanımı kolaydır. 5 yıl süreyle korunma sağlar. İstendiğinde çıkarılabilir. Cinsel ilişkiyi etkilemez. Bırakılınca doğurganlık hemen geri döner.
6- TÜPLERİN BAĞLANMASI
TÜPLİGASYON: Kadında doğurganlığın cerrahi yöntemle sonlandırılmasıdır. Hemen etkilidir. Kalıcı bir yöntemdir. Lokal anestezi ile uygulanabilir. Cinsel ilişkiyi etkilemez. Gebeliği yüksek risk taşıyan kadınlar için uygundur.
VAZEKTOMİ: Erkeğin dölleme yeteneğinin cerrahi olarak sonlandırılmasıdır. Kalıcı bir yöntemdir. Tüplerin bağlanmasına kıyasla cerrahi riski azdır. Basit bir cerrahi girişimdir. Uygulama sonrası yaklaşık 20 cinsel ilişkiden sonra korunma tasası kalmaz. Cinsel ilişkiyi olumsuz etkilemez.
ETKİSİ SINIRLI YÖNTEMLER
1- TAKVİM YÖNTEMİ
İki adet dönemi arasındaki gün sayısının tam ortasındaki günün üç gün önü ve üç gün sonu olan bir haftalık kısım kadının yumurtlama dönemidir ve gebe kalma riskinin en yüksek olduğu dönem olarak kabul edilir. Etkisi sınırlı yöntemdir hamile kalma riski vardir. Adet düzensizliği olan kadınlarda bu bir haftalık dönem belirsizdir.
2- GERİ ÇEKME YÖNTEMİ
Erkeğin cinsel birleşme sırasında boşalacağını hissettiği anda penisini kadın vajinasından çıkararak spermleri dışarı boşaltmasıdır. Şöyle bir örnekle kafanızda canlandırabilirsiniz; 300km hızla giden bir aracın aniden fren atması ne kadar riskli ise bu yöntemide böyle düşünebilirsiniz. Yaşanılan zevk ve hazla kadının gebe kalma riski vardır.
3- VAJİNAL YIKAMA
İlişki sonrası hemen kadının vajina içini yıkamasıdır. Kadın sağlığı için uygun değildir. Enfeksiyon gelişebilir.Gebe kalma riski vardır.
4- ANNE SÜTÜ KORUMASI
Doğum sonrası emziren annelerin kesin olmamakla birlikte gebelik riskinin azaldığı belirlenmiştir. Etkisi sınırlı bir yöntemdir. Gebelik riski vardır.
Korunmasız cinsel ilişkide bulunduysanız ya da bir korunma yöntemi kullanırken beklenmedik bir durumla karşılaşırsanız gebeliği önlemek için cinsel ilişkiden sonraki ilk üç gün (72 saat) içinde aile planlaması hizmeti sunan bir sağlık kuruluşuna başvurmalısınız.