Disposofobi, istifçilik bozukluğu olarak da bilinir. Kompulsif biriktirme hastalığı ya da biriktiricilik bozukluğu, kişinin gelecekte bir işe yarayabileceği düşüncesiyle sahip olduğu eşyaları elden çıkaramamasına neden olan bir durumdur.
Bu kişiler, sahip oldukları eşyaların değerini gözetmeksizin, sağlıksız ve kullanılmayan nesneleri biriktirirler. Bu bozukluk, kişinin evinde yaşadığı rahatsızlığı veya sosyal ya da iş yaşamındaki sıkıntıları arttırabilir. Bu korku genellikle psikolojik tedavi veya terapi ile tedavi edilir.
Disposobinin nedenleri
Biriktiricilik bozukluğunun nedenleri kesin olarak bilinmemektedir ancak bazı uzmanlar, psikolojik, sosyal, biyolojik ve genetik faktörlerin bir kombinasyonunun rol oynayabileceğini düşünmektedir. Örneğin;
- Psikolojik nedenler arasında stres, kaygı, depresyon, travma veya önemli bir kayıp yaşama gibi duygusal olaylar yer alır.
- Sosyal nedenler arasında ebeveynlerin veya başka bir yakının biriktiricilik davranışı, toplumda biriktirmek için övülmüş bir davranış olması yer alabilir.
- Biyolojik nedenler arasında beyin yapısı veya biyokimyasındaki değişiklikler, yer alabilir.
- Genetik nedenler arasında biriktiricilik bozukluğu olan bir aile üyesinin varlığı, yer alabilir.
Diposobinin belirtileri
Biriktiricilik bozukluğunun belirtileri arasında şunlar bulunabilir:
- Evde anormal derecede dolu veya kirli mekanlar, kişi sürekli olarak eşyaları toplamakta ve bunları evde saklamaktadır.
- Biriktirilen eşyaların kullanılmaması ya da sadece bir kısmının kullanılması, kişinin evi dolu olarak görülür ve yürüme alanları azalmıştır.
- Kişi, topladığı eşyaların çoğunun gerçekte değerli olmadığını veya kullanılmaz hale geldiğini bile bilse bile bunları bırakmak istemez. Biriktirilen eşyaların sahiplerinin bunları kaybetmekten endişe duyar.
- Kişi, biriktirdiği eşyaların saklaması veya temizliği için zaman ayırmakta ve bu işlemler için diğer aktivitelerinden vazgeçmektedir.
- Kişi, biriktirdiği eşyaların bakımı, saklaması veya temizliği için zaman ayırmakta ve bu işlemler için diğer aktivitelerine vakit ayırmamaktadır.
Disposobi tedavi yöntemleri
Biriktiricilik bozukluğu olan kişilerde tedavi genellikle psikolojik tedavi ve ilaçlar kullanılarak yapılır. Psikolojik tedavi seçenekleri arasında bilişsel davranışçı terapi (CBT) ve terapötik bireysel çalışma en yaygın olarak kullanılanlar arasındadır.
Bu tedavi seçenekleri biriktiricilik davranışlarının nedenlerini keşfetmek ve bu davranışları değiştirmek için kişiye yol gösterir. Aynı zamanda, ilaç tedavisi de biriktiricilik bozukluğu olan kişilerde kullanılabilir. Özellikle, antidepresan ilaçlar veya antipsikotik ilaçlar kullanılabilir. Bu tedavi seçenekleri doktorunuzla birlikte karar verilmelidir.