Beden Dismorfik Bozukluk (BDB), bir kişinin kusurlu olduğunu düşündüğü bir veya daha fazla fiziksel özelliğiyle aşırı meşgul olduğu ve bu düşüncelerin ve meşguliyetin günlük yaşamını ciddi şekilde etkilediği bir psikolojik rahatsızlıktır.
BDB’ye sahip olan bireyler, gerçek bir kusur veya kusurlu olduğuna inandıkları hayali bir kusur hakkında sürekli bir endişe duyarlar. Bu kusur genellikle yüz, saç, cilt, vücut şekli veya belirli bir vücut bölgesi gibi dış görünüşle ilgili olabilir. Kişi, kusuru düşündüğü için sürekli ayna karşısında vakit geçirme, makyaj veya giyim tarzıyla kusuru gizleme, sık sık estetik cerraha başvurma gibi davranışlar sergileyebilir.
BDB, kişinin genel yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Bireyler, yoğun kaygı, depresyon, sosyal izolasyon, utangaçlık, işlevsellik sorunları ve hatta intihar düşünceleriyle mücadele edebilirler. Bu bozukluk, sıklıkla obsesif-kompulsif bozukluk, depresyon ve anksiyete bozuklukları gibi diğer psikiyatrik rahatsızlıklarla birlikte görülebilir.
BDB’nin tam nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik yatkınlık, çevresel faktörler, çocuklukta yaşanan travmalar, aşırı eleştirici aile ortamı ve medya etkisi gibi faktörlerin rol oynayabileceği düşünülmektedir. Tedavi genellikle bilişsel davranışçı terapi (CBT) ve ilaç tedavisi kombinasyonunu içerebilir.
Beden Dismorfik Bozukluğun semptomları
Beden Dismorfik Bozukluk (BDB), kişinin fiziksel görünüşüyle ilgili aşırı endişe duyması ve hayali bir kusur olduğuna inanmasıyla karakterize edilen bir rahatsızlıktır. BDB’nin semptomları şunları içerebilir:
Sürekli kusur düşüncesi: BDB’ye sahip olan bireyler, fiziksel görünüşlerindeki bir veya daha fazla özelliğiyle ilgili sürekli bir kusur olduğuna inanırlar. Bu kusur gerçek olabileceği gibi hayali de olabilir.
Aşırı endişe ve rahatsızlık: Kişi, kusur düşüncesiyle ilgili sürekli endişe duyar ve rahatsızlık hisseder. Bu düşüncelerin zihninden çıkması veya azalması genellikle zor olur.
Sürekli karşılaştırma: Birey, kendisini sürekli başkalarıyla karşılaştırır. Başkalarının daha iyi göründüğüne inanır ve kendi görünüşünün kusurlu olduğunu düşünür.
Aşırı zaman harcama: Kusur düşüncesiyle uğraşmak için kişi zamanının büyük bir kısmını ayna karşısında veya bu düşünceleri düzeltmek için makyaj, giyim veya diğer düzenlemelerle uğraşarak geçirebilir.
Sosyal çekilme ve izolasyon: BDB’ye sahip olan kişiler sıklıkla sosyal ortamlardan kaçınır ve insanlarla etkileşimden kaçınır. Bu, sosyal izolasyon ve ilişki sorunlarına yol açabilir.
Fonksiyonel bozulma: BDB, kişinin günlük yaşamını olumsuz yönde etkileyebilir. İş, okul veya ilişkilerde zorluklar yaşayabilir.
Depresyon ve anksiyete: BDB’ye sahip kişilerde depresyon ve anksiyete gibi eşlik eden psikiyatrik sorunlar sıkça görülür.
Beden Dismorfik Bozukluğun teşhisi
Beden Dismorfik Bozukluk (BDB), bir uzman tarafından değerlendirilmesi gereken bir psikiyatrik tanıdır. BDB’nin teşhisi genellikle bir psikiyatrist veya psikolog tarafından yapılır ve şu adımları içerebilir:
Klinik görüşme: Uzman, hastanın semptomlarını ve bu semptomların nasıl etkilediğini anlamak için ayrıntılı bir klinik görüşme yapar. Hastanın düşüncelerini, hislerini ve davranışlarını değerlendirebilir.
Özgeçmiş ve inceleme: Uzman, hastanın özgeçmişini ve sosyal/familial faktörleri inceleyebilir. Bu, belirtilerin başlangıcı, süresi ve şiddeti hakkında daha fazla bilgi sağlayabilir.
DSM-5 kriterlerinin değerlendirilmesi: Uzman, Amerikan Psikiyatri Birliği’nin Diagnostik ve İstatistiksel El Kitabı’nın (DSM-5) BDB kriterlerini kullanarak hastanın semptomlarının bu kriterlere uygun olup olmadığını değerlendirir. Bu kriterler, tanıya yönelik bir yol gösterici olarak kullanılır.
Diğer tıbbi durumların dışlanması: Uzman, hastanın semptomlarının başka bir tıbbi durumdan (örneğin, obsesif-kompulsif bozukluk, yaygın anksiyete bozukluğu vb.) kaynaklanmadığından emin olmak için gerekli tetkikleri yapabilir.
Beden Dismorfik Bozukluğun teşhisi, belirtilerin semptomlarına ve kriterlere ne kadar uyduğuna dayanır. Profesyonel bir değerlendirme ve teşhis için bir uzmana başvurmanız önemlidir.
Beden Dismorfik Bozukluğun türleri
Beden Dismorfik Bozukluğun (BDB) belirli türleri yoktur, ancak farklı vücut bölgelerinde yoğunlaşan belirli endişeler olabilir. BDB’nin odaklandığı vücut bölgeleri, kişiden kişiye değişebilir. Örnek olarak:
Yüz BDB’si: Kişi, yüz simetrisi, cilt durumu, burun şekli, gözlerin büyüklüğü gibi yüz özellikleriyle aşırı obsesif bir endişe yaşar.
Cilt BDB’si: Kişi, akne, sivilce izleri, cilt renk farklılıkları gibi ciltle ilgili kusurlardan aşırı şekilde rahatsızlık duyar.
Vücut şekli BDB’si: Kişi, vücut şekli, kilo, kas kütlesi veya vücut oranları (örneğin, omuz genişliği, bel inceliği) hakkında takıntılı bir şekilde düşünür.
Saç BDB’si: Kişi, saç kalınlığı, dökülme, şekil ve saç çizgisi gibi saçla ilgili kusurlara sürekli olarak odaklanır.
Unutmayın ki her bireyin Beden Dismorfik Bozukluk deneyimi farklı olabilir ve belirtiler farklı vücut bölgelerine yoğunlaşabilir. Ancak, BDB’nin esas özelliği, bir veya daha fazla hayali kusur üzerinde yoğunlaşma ve bu kusur nedeniyle önemli bir sıkıntı ve işlevsellik bozukluğunun mevcut olmasıdır.
Beden Dismorfik Bozukluğun tedavi yöntemi
Beden Dismorfik Bozukluk, karmaşık bir durumdur ve tedavisi multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Genellikle aşağıdaki tedavi yöntemleri kullanılır:
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): BDT, BDB’nin tedavisinde etkili olan en yaygın terapi yöntemidir. BDT, kişinin yanlış inançlarını ve negatif düşüncelerini tanımlamasına, bu düşünceleri sorgulamasına ve yerine daha gerçekçi ve sağlıklı düşünceleri yerleştirmesine yardımcı olur.
İlaç tedavisi: BDB tedavisinde bazı durumlarda doktorlar, antidepresanlar, antianksiyete ilaçları veya obsesif-kompulsif bozukluk tedavisinde kullanılan ilaçlar gibi psikiyatrik ilaçlar önerebilir. Bu ilaçlar, semptomların hafifletilmesine yardımcı olabilir.
Destek grupları: BDB ile mücadele eden kişiler için destek grupları, deneyimlerin paylaşılmasını, destek alınmasını ve motivasyonun artırılmasını sağlar. BDB destek grupları, bireyin duygusal destek bulmasına ve tedavi sürecinde kendini daha kötü hissettiğinde yardım almasına yardımcı olabilir.
Estetik prosedürlerin sınırlanması: Bazı durumlarda, BDB tedavisinin bir parçası olarak estetik prosedürlerin sınırlanması veya tamamen durdurulması gerekebilir. Estetik prosedürler kısa vadeli bir rahatlama sağlayabilir, ancak uzun vadede semptomları daha da kötüleştirebilir.
Psikoeğitim: BDB hakkında bilgi edinmek, semptomları anlamak ve etkili başa çıkma stratejileri öğrenmek tedavi sürecini destekler. Psikoeğitim, kişinin kendi durumunu daha iyi anlamasına ve tedaviye daha aktif katılım sağlamasına yardımcı olur.
Beden Dismorfik Bozukluğun tedavi edilebilir bir durum olduğunu unutmayın. Profesyonel yardım aramak ve uygun tedavi yöntemlerini uygulamak, semptomların azalmasına ve yaşam kalitesinin artmasına yardımcı olabilir.